Αρχαιόκλιτα ρήματα

«Ωχ»;;;; Είπατε «ωχ» ή μας φάνηκε;;

Αν διαβάζετε αυτό το άρθρο, σημαίνει είτε πως θέλετε να επιβεβαιώσετε τον λόγο για τον οποίο τα αρχαιόκλιτα ρήματα λέγονται έτσι, είτε μπερδεύεστε κατά την κλίση τους (και κατ’ επέκταση αποφεύγετε να τα χρησιμοποιείτε), είτε σας άρεσε η εικόνα του άρθρου και θέλατε να ελέγξετε αν όντως πρόκειται για αυτό που φαντάζεστε το μόνο σίγουρο είναι πως δεν είδατε φως και μπήκατε (αστειάκι!).

Δυστυχώς ή ευτυχώς, λοιπόν, υπάρχουν αρκετά ρήματα, των οποίων η κλίση ακούγεται πολλές φορές περίεργη και είναι πολύ σύνηθες να μπερδευόμαστε. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι σύνθετα ρήματα, με β’ συνθετικό ένα ρήμα, το οποίο κλίνεται όπως κλινόταν και το αντίστοιχο αρχαίο ρήμα. Οπότε, χρησιμοποιούν τη γλώσσα όπως ήταν παλαιότερα, ακόμα κι αυτοί που δεν αγαπούν τα αρχαία ελληνικά (από ποιον πλανήτη είναι;).

Καταρχάς, να πούμε πως η ονομασία «αρχαιόκλιτα ρήματα» δείχνει ακριβώς αυτό που μόλις αναφέραμε, ότι δηλαδή κλίνονται όπως κλίνονται στα αρχαία. Επιπλέον, ονομάζονται και «λόγια», καθώς αποτελούν το επίσημο ύφος της ελληνικής γλώσσας και χρησιμοποιούνται κυρίως σε επίσημο λόγο. Όμως, δε γίνεται να μιλάμε για γνώση του γραπτού λόγου όταν γράφουμε μόνο λέξεις όπως τις χρησιμοποιούμε στον προφορικό λόγο. Δεν είναι αυτός ένας από τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους οφείλουμε να γνωρίζουμε τα αρχαιόκλιτα ρήματα;

Έτσι, αν χωρίζουμε την πρόθεση (α’ συνθετικό) από το κυρίως ρήμα (β’ συνθετικό), είναι πολύ απλό το να βρίσκουμε τη σωστή κλίση του ρήματος στον παρελθοντικό χρόνο (κυρίως ο αόριστος έχει διαφορετικό θέμα και αλλάζει εντελώς!). Αφού το βρούμε, το ενώνουμε πάλι με το α’ συνθετικό, που συνήθως είναι πρόθεση και αμέσως καταφέρνουμε να το λέμε σωστά! Εύκολο;

Πώς όμως θα το βρω;;;; Υπάρχουν δύο τρόποι: Ή θα μάθετε απ’ έξω τα θέματα* που μετατρέπονται εντελώς όταν βρίσκονται στον αόριστο (με το γνωστό ήτα στην κατάληξη και την τονισμένη παραλήγουσα), ώστε να κάνετε αντικατάσταση των θεμάτων του ρήματος ή θα μάθετε ολόκληρα τα ρήματα και τις αλλαγές τους. Παρακάτω θα βρείτε και τους δυο τρόπους.

*θέμα (ρήματος): το μέρος του ρήματος που δεν αλλάζει κατά την κλίση

Εδώ σας έχουμε τις κυριότερες αλλαγές θεμάτων των ρημάτων:

• – |αγ| > – ήχθη
• – |βαιν| > – έβη
• – |πεμπ| > – επέμφθη
• – |τάσσ| > – ετάχθη
• – |τρεπ| > – ετράπη
• – |αγγέλλ| > – εγγέλθη
• – |λαμβάν| > – ελήθφη
• – |ίστα| > – έστη
• – |τίθε| > – ετέθη
• – |δεικν| > – εδείχθη

Εδώ σας έχουμε ολόκληρα τα βασικά ρήματα που μετατρέπονται, δηλαδή και με το θέμα και με την κατάληξή τους, ως σύνθετα ώστε να μας φανούν πιο γνώριμα. Το ρήμα δίνεται στο γ’ ενικό πρόσωπο, δηλαδή στο πρόσωπο «αυτός / ή / -ό». Το «σαν» στην παρένθεση, αν ενωθεί με την προηγούμενη λέξη, μας δίνει το γ’ πληθυντικό πρόσωπο, δηλαδή το «αυτοί / -ές / -οί»:

Ενεστώτας > Αόριστος

• εισάγεται > εισήχθη (σαν)
• συμβαίνει > συνέβη (σαν)
• παραπέμπεται > παρεπέμφθη (σαν)
• υπερτάσσεται > υπερετάχθη (σαν)
• τρέπεται > ετράπη (σαν)
• διαγγέλλεται > διεγγέλθη (σαν)
• παραλαμβάνεται > παρελήθφη (σαν)
• υφίσταται > υπέστη (σαν)
• συντίθεται > συνετέθη (σαν)

Η θεωρία υπάρχει και σε αρχείο, ακριβώς από κάτω, όπως και σε διαφορετικό αρχείο θα βρείτε ασκήσεις για εξάσκηση. Ελπίζουμε να βοηθήσαμε και να μη σας μπερδέψαμε παραπάνω! Περιμένουμε τα σχόλιά σας…